Ä°DADÄ°DEN LÄ°SEYE, 1910'DAN 2009'A

Follow @dusuncemektebi2

Fatih Sultan KAR
1910 yı­lında Rüştiyeye idadi sınıfları ilâve edilerek Rize Mülki idadisi ismi ile eÄŸitime baÅŸladı. Kiralık evlerde verilen kırk bir yıllık eÄŸitimin ardından 1951-1952 ders yılında Rize Lisesi adı ile 1951 yılında bu gün ki kimliÄŸine kavuÅŸtu. KuruluÅŸundan bu yan sanattan spora, siyasetten bürokrasiye her alanda baÅŸarılara imza atmış isimlere eÄŸitim verdi.

 

Rize Lisesi il dışında eÄŸitim görmek zorunda kalan Rizeli gençlerin sıkıntılarına son vermek, Rize ilinin eÄŸitim seviyesini yükseltmek amacı ile büyük mücadeleler sonucu oluÅŸturuldu.  Rize Lisesi ismi Rize ile özdeÅŸleÅŸti. Hüseyin Mataracı, Niyazi Agun, Hikmet Gürsoy, Neriman RakıcıoÄŸlu, Mehmet Erkan MandevoÄŸlu, Åžaziye Tarakçı, Recep Ali Kulak isimli öğretmenleri yaptıkları ile Türk EÄŸitim tarihine geçerken, Aytekin Kotil ( Ä°stanbul Belediyesi Eski BaÅŸkanı ), Erol Zihni Gürsoy ( Rize Eski Valisi ), Åženol Birol ( Ãœnlü Futbolcu ), Tuncay Mataracı ( Eski Bakan ), Yakup Kazdal ( Ãœnlü Futbolcu ),  Ömer Lütfi Mete ( Gazeteci-Yazar ), Halil Bakırcı ( Rize Belediye BaÅŸkanı ), Şükrü Meto ( Senatör ), Yener RakıcıoÄŸlu ( Emekli Vali ), Ä°mdat SütlüoÄŸlu ( Eski Bakan ), Emin Gürses (Öğretim Ãœyesi-Yazar ), Gökhan Birben ( Sanatçı ), Metin Öney (  Eski Milletvekili ),  Ahmet Minder ( Güneysu Belediye BaÅŸkanı ), Yalçın Çilli ( Ä°ETT Eski Genel Müdür Vekili ), Şükrü Vanlı( RSTO Eski BaÅŸkanı ), Ercan Kazmaz ( Ressam-Gazeteci), Sami Kumbasar ( Eski Milletvekili ), Murat Kumbasar ( Siyasetçi ),  Vural Kazmaz ( Gazeteci ) gibi isimler bünyesinde eÄŸitim gördü.

 

Eski Hükümet konağı ci­varında ve sonradan yıkılarak arasına KurtuluÅŸ ilkokulu ya­pılan yerdeki binada Rüştiye mektebi bulunuyordu. 1910 yı­lında Rüştiyeye idadi sınıfları ilâve edilerek, MamuÅŸoÄŸlu Kâmil aÄŸanın tasarrufun­da olan binada Rize Mülki idadisi (Osmanlı'da lise düzeyinde eÄŸitim kurumu ) teÅŸkil edilmiÅŸtir. Ertesi yıl, bu idadi Devlet Hastanesi civarındaki TürütoÄŸlu Hasan'ın evine nakledilmiÅŸtir. Bu bina­da üç yıl öğretim yapıldıktan sonra 1914 yılında ve kış sonla­rına doÄŸru baÅŸ gösteren Tifo salgını dolayı ile öğretim tatil edilmiÅŸ, ertesi yıl da 20 Åžubat 1915 de muhaceret ve iÅŸgal sebebi ile okul tamamen kapan­mıştır.

 

Göçebe Eğitim

 

Rize'nin, KurtuluÅŸu savaşında 23 ÅŸubat 1917 yılında Piriçelebi Mahallesi'ndeki KuveloÄŸulları'nın evinde idadi tekrar açarak öğretime baÅŸlanmış ve aynı yıl  içinde binasını TürütoÄŸlu Hasa­n'ın evine ve oradan da Ä°stiklâl Ä°lkokulu'nun evvelce iÅŸgal ettiÄŸi Maksut PaÅŸaoÄŸlu Hacı Ali'ye ait konaÄŸa nakletmiÅŸtir.

 

Okul 1934-1935 öğretim yılına kadar hep kira evlerinde barınmıştır. Bu evlerin okula elveriÅŸ­li olmaması sık sık bina deÄŸiÅŸi­mine sebebiyet vermiÅŸtir. Bu durum göz önüne alınarak Ma­arif Vekâleti göndermiÅŸ olduÄŸu 11389 liralık ödenekle, Rize -GündoÄŸdu ÅŸosesi üzerinde ve eskiden askerî depo iken sonra­dan harap olan bina tamir ettirilmek suret ile okul olmaya elveriÅŸli bir hale getirilmiÅŸtir. Böylece kendi ma­lı olan bir binaya sahip olundu. Okul 1934-1935 öğre­tim yılından itibaren bu binada eÄŸitim yaptı. Bilâhare, bu binanın önünü kaplayan ve cadde üzerinde bulunan met­ruk ve harap kışla binası da yı­kılarak arsası okulun bahçesine katılmak suret ile oyun alanı için geniÅŸletilmiÅŸti.

 

Rize'nin düşman iÅŸgalinden kurtuluÅŸunun ardından Rize Ä°dadisi ilk okulun 6 sınıfı da katılmak ve ihzari sınıfı kal­dırılmak suret ile, 6 sı ana, 3 ü tâli sınıf olmak üzere 9 sınıflı okul haline - gelmiÅŸse de 1924 yılında okulun adı orta öğretim yılında lise adını almışsa da sonradan adı, Rize Ortaokulu ol­muÅŸtur. 1951-1952 ders yılında kadar ortaokul olarak eÄŸitim yapmıştır.

 

Temeli Maarif Vekili Tevfik İleri attı

 

1924 yılından sonra seneden seneye eÄŸitime ilgi çoÄŸalmıştır.  Her sene öğretime il­gili öğrenci sayısı bir evvelkine nispeten çok fazla artmıştır. Öğrenciler lise tahsillerini yap­mak için lisesi bulunan Vilâ­yetlere gitmek zorunda kalmış­lardır. Tahsile bu derece kıy­met veren Rize, kendi vilâye­tinde bir lisenin açılmasını ÅŸid­detle arzulamıştır.

 

Rize'de Lise yapılması için bir araya gelen Dr. Kerim Vardal, Yılmaz Razıoğlu Yılmaz Kartal, Beçil Tuzcuoğlu ve Orhan Bilgin bu isteklerini kamuoyuna duyurmak için bir eylem düzenlerler. ? Rize Lisesi açılmalıdır?, ?Lise gençliğin geleceğidir? sloganları ile Rize caddelerinde yürüyen bu insanlar Lise'nin açılışını hızlandırmışlardır.

 

Liseyi Rize'de okumak istiyoruz

 

1950 yılında dönemin BaÅŸbakanı Adnan Menderes ve Maarif Vekili Ahmet Tevfik Ä°leri ile birlikte Rize ilini ziyaretlerinde Orhan Bilgin, Dr. Kerim Vardal, kendilerine hitaben birer konuÅŸma yapmış, Rize Lisesi'nin biran evvel açılmasını istemiÅŸlerdir.  O zamanlar henüz ortaokul son sınıf öğrencisi olan Tuncay Mataracı'da geleceÄŸin Lise öğrencileri adına bir konuÅŸmaya yapmış ?biz liseyi kendi ÅŸehrimizde okumak istiyoruz demiÅŸtir?. Bu istekleri dinleyen ve bir konuÅŸma yapan BaÅŸbakan Menderes : ?Ben size söz veriyorum lise en kısa zamanda açılacaktır. Maarif Vekili Tevfik ileri sizin uÅŸağınızdır. Oda bu iÅŸin takipçisi olacak? dedi. Ayrıca Menderes'in konuÅŸma yaptığı Eski Hükümet Konağının karşısında yapılmakta olan Åžeyh Camii'ni göstererek ?bu camiinin yapımında gerekecek kurÅŸunları da göndereceÄŸim? demiÅŸti. Menderes kısa bir süre sonra kurÅŸunları Rize'ye göndererek bu sözünü yerine getirdi.

 

 

Rize Lise'si ilk mezunlarını 1954-1955 ders yılında vermişti

 

7 Eylül 1951 tarihli Zümrüt Rize Gazetesi'nde yer alan ?Lise Açılırken? başlıklı yazıda ise, Arif Suyabatmaz, Rize'de lisenin önümüzdeki yıllarda öğrenci mevcudunun artmasıyla birlikte karşılaşabileceği sorunların giderilmesi konusunda halkın Rize Okutma Derneği'ne yardım yapması gerektiğini belirtiyordu.

 

1951-1952 ders yılında eski binada lise birinci sınıfı resmen faaliyete geçil­miÅŸtir ve ilk mezunlarını 1954-1955 ders yılında vermiÅŸtir. Rize Lisesi'ne eÄŸitim-öğretime baÅŸladığı 1951 yılında 75'i erkek, 8'i kız toplam 83 öğrenci kayıt yaptırdı. Eski ve yeni binaların kapa­siteleri ihtiyaca kâfi gelmemiÅŸ ve daha geniÅŸ çapta ihtiyacı karşılamak maksadı ile mevcut bahçe içine birinci ek binaya mütenazır plânda ek pavyon yapılmıştır. Hem ÅŸahsî gayretleri ve hem de Maarif Vekâleti'nin talimatı ile 1951 yılı eylül ayında mevcut binanın bahçesinde ek binanın temeli o zamanın Maarif Vekili Ahmet Tevfik Ä°leri tarafından atılmıştı.

1954-1955 ders yılında altı yüz elli öğrenci eğitim görmüştür.

 

31 Aralık 1952 tarihinde Rize İstiklal İlkokulu'nda Öğretmen olarak görev yapan Avni Akyol (Turgut Özal hükümetlerinde Kültür ve Milli Eğitim Eski Bakanlıkları yapan) tarafından örnek bir imla dersi verildi.

 

Rize Lisesi'nde kültür faaliyetleri

 

Öğretmen Neriman Rakıcıoğlu önderliğinde hazırlanan Rize Lisesi Kültür Kolu 1953 yılı faaliyetleri kasım ayı çizelgesi şu şekilde belirleniyordu: 4 Kasım 1953 Mehmet Akif Günü, 11 Kasım 1953 Görgü Kuralları, 18 Kasım 1953 Tevfik Fikret Günü, 25 Kasım 1953 Şiir Okuma Yarışması

 

Rize eğitim tarihine altın harflerle yazıldılar

 

Hüseyin Mataracı, Niyazi Agun, Hikmet Gürsoy, Neriman Rakıcıoğlu, Mehmet Erkan Mandevoğlu, Şaziye Tarakçı, Recep Ali Kulak Rize Lisesi'nin görev yapan unutulmaz öğretmenler olarak tarihte yerlerini alıyorlardı.

 

6 Şubat 1953 tarihinde Rize Belediyesi'ne devredilen Rize Halkevi'nin oldukça zengin olan Kütüphanesi Rize Lise'sine taşınmıştır. Yalnız burada bulunan kitapların bir çoğu zamanla kaybolmuş, aşırılmıştır.

 

Rize Lise'si hatıraları

 

1944'te Rize'de doğan Yakup Kazdal ( Fenerbahçe'nin şampiyon kadrolarında yer almıştır ), futbola aynı şehirde çok küçük yaşlarında başlamıştır Bir gün Rize Lisesi futbol takımı sanat enstitüsü futbol takımıyla karşılaşacaktır. Takımını maça mükemmel bir şekilde hazırlayan Recep Ali Kulak beklenmedik bir sürprizle karşılaşır. Maç saati gelmiştir. Fakat Rize lisesi takımı bir futbolcu eksiktir. Rize Lisesi Beden Eğitim Öğretmeni Recep Ali Kulak daha önceden de gözüne kestirdiği Yakup Kazdal'ı takıma dahil eder. Yakup Kazdal sergilediği futbolla Rize spor camiasında büyük yankı uyandırır. Maç 2-2 sonuçlanmış, Rize Lisesi'nin iki golünü de Yakup Kazdal atar. Daha ilkokulu bitirdiğinin ertesi senesi orta birinci sınıftayken okullar arası maçlarda lise takımında yer almıştır. Sanat okuluna karşı oynadığı ilk futbol hatıralarının en unutulmazlarındandır. Bir de yer aldığı lise takımının o yıl Rize Okullar arası şampiyonu oldu.

 

Kimler geldi, kimler geçti

 

Rize Lisesinde eÄŸitim gören bazı isimler: Erol Zihni Gürsoy ( Rize Eski Valisi ), Åženol Birol ( Ãœnlü Futbolcu ), Tuncay Mataracı ( Eski Bakan ), Yakup Kazdal ( Ãœnlü Futbolcu ),  Ömer Lütfi Mete ( Gazeteci-Yazar ), Halil Bakırcı ( Rize Belediye BaÅŸkanı ), Yener RakıcıoÄŸlu ( Emekli Vali ), Ä°mdat SütlüoÄŸlu ( Eski Bakan ), Emin Gürses (Öğretim Ãœyesi-Yazar ), Sami Kumbasar ( Eski Milletvekili ), Gökhan Birben ( Sanatçı ), Ahmet YaÅŸar Ä°mamoÄŸlu ( Gazeteci ), Mahmut Celal Günaydın (  Asliye Ceza Mahkemesi Hakimi ve Adli Yargı Ä°lk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Ãœyesi ), YaÅŸar Erdinç ( Yazar ), Metin Öney (  Eski Milletvekili ), Süleyman Karakan ( Ä°ÅŸ Adamı ), Fazıl Terzi ( Ä°ÅŸ Adamı ),  Fehmi EkÅŸi ( Rizespor Eski BaÅŸkanı ), Ahmet Minder ( Güneysu Belediye BaÅŸkanı ), Ä°rfan Akaslan, Tugay Yenigün, Dr. Kerim Vardal, Metin Akmehmet, Aslan AlioÄŸlu, Adnan Balta, A.Galip Bozacı, Engin Çamlaşır,  Kamuran Denizci, Engin Deniz, Engin Kazancı, Hüsamettin Bereket, Hakan Agun,  Akın Erdem, Mustafa Özer EyüpoÄŸlu, Anıl BaÅŸar, Fuat Zaman, Yalçın Çilli ( Ä°ETT Eski Genel Müdür Vekili ), Memduh Rakıcı, A.Remzi Alemdar, Yıldızhan ÇervatoÄŸlu, Hayri Ersayın, Kenan KöseoÄŸlu, Ä°brahim Gümüş, Şükrü Vanlı( RSTO Eski BaÅŸkanı ), Türkan Alkumru, Köksal GüvelioÄŸlu, Hayri PirimoÄŸlu, Haydar Çemberçi, Avukat Hüseyin Suyabatmaz, Atilla Kazmaz, Ercan Kazmaz ( Ressam-Gazeteci), Köksal Kızıl, Erten Kepenek, Ä°smat KöseoÄŸlu, Gültekin KöseoÄŸlu, Memduh Mete, Sedat Muslu, Recep Sarı, Celal Sayılgan, Soner Åžanda, Can Ökten, TaÅŸkın Özer, O.Zeki Telci, Ali Turna, Kenan Vardal, Alpay Yazici, NeÅŸet Saruhan, Necmettin Avcı, Şükrü Meto ( Senatör ), Hikmet Koyuncu, Haydar Ali Sandıkçı, Nejat Tüysüz, Vatan TufanoÄŸlu, Kemal EfendioÄŸlu, Güven Ergin, Nazım Karakoç, Nejat DaÄŸabak , Metin Kazancı, Rizvan Uzun ( Emekli Savcı ), Anıl  BaÅŸar ( Muhasebeci ), Kenan Vardal ( Noter ), Tekin KöseoÄŸlu ( Muhasebeci ), Haydar Çemberci ( Emekli Albay ).

 

 

Gönüllerde yaşıyorlar

 

Ve bu gün aramızda olmayan 169 Oktay Arayıcı ( Senarist-Oyun Yazarı ), 678 Aytekin Kotil ( Ä°stanbul Belediyesi Eski BaÅŸkanı ), 454 Hamza Güveli, 546 YaÅŸar Yıldız, 172 Necmi Altınay, 438 Abdulkerim Karagöz, 428 Yusuf Yençeri, 460 Mehmet Yekta Åžehirli, 124 Yılmaz KurtuluÅŸ, 466 Kemal DurmuÅŸ, Cavit ÖztekeÅŸim, Murat Kumbasar ( Siyasetçi ),  Vural Kazmaz ( Gazeteci )

 

Fotoğraf ve belgeler Fatih Sultan Kar Koleksiyonundan alınmıştır

 

Yazarın Notu :  Son zamanlarda Rize gündemini meÅŸgul eden Rize Lise'sinin adının deÄŸiÅŸtirilerek Ali Metin Kazancı Rize Lisesi verileceÄŸi konusunda Rize Milli EÄŸitim Müdürü Fehmi Rasim Çelik Bey'in ?Rize lisesinin ismi deÄŸiÅŸmiyor? açıklaması içimi rahatlatsa da düşüncelerimi aktarmadan edemeyeceÄŸim

 

Şehirlerin değerleri vardır. Ziraat Bahçesi, Rize Kalesi, Çaykur, gibi Rize Lisesi de Rize'nin öncelikli değerlerindendir. Bu değerler taşıdıkları adlarla özdeşleşmiş bütünleşmiştir. Rize Lisesi ismi gerek hocaları ve yetiştirdiği değerlerle sonsuza dek yaşamalıdır. Bir Rizeli için ne güzel isim ? Rize? dır. Şehrimizin adıyla bütünleşen Rize Lisesi ismini değiştirilmesi tarihi bir yanlış olur. Lütfen bu hayata düşmeyelim ve Baba Reis Ekrem Orhon'un söylediği gibi ?Büyük düşünelim?

Rize Lisesi demek Rize eÄŸitim tarihi demektir.


Rize'de Lise yapılması için bir araya gelen Dr. Kerim Vardal, Yılmaz Razıoğlu Yılmaz Kartal, Beçil Tuzcuoğlu ve Orhan Bilgin bu isteklerini kamuoyuna duyurmak için bir eylem düzenlemişlerdi.

Rize Lisesi ve Erkek Sanat Lisesi Futbol Takımları 1963

Ayaktakiler : Kara Nihat, Kayhan Köseoğlu, Hamit Sadi Saraç, Özer, Orhan Demirel, Çetin Basa, ?.., Fehmi Ekşi, Turgay, Kabahor'lu Yakup, Şaban, Engin, Hüseyin,Yener. Oturanlar : Atilla, ?.., ?.., Ayhan Köseoğlu, İsmet, ?.., Ayhan


Rize Lise'si öğrencileri 19 Mayı Gençlik ve Spor Bayramı hazırlıklarında 1950. Ayaktakiler : Bahattin Küçük, Fahrettin, Atilla Kazmaz, Refik Karali. Oturanlar : Ahmet Şamlıoğlu, Kamuran Denizci, ....


Rize Lisesi öğrenciliÄŸinden Rize ValiliÄŸine. Rize Lise'si hatırası 1950.  

NeÅŸet Saruhan(1), Necmettin Avcı(2), Şükrü Meto(3) ve  Rize Eski Valilerinden Erol Zihni Gürsoy(4)


Rize lisesinin öğrencileri ve öğretmenleri Şaziye Tarakçı

Biyolojı öğretmeni Şaziye Tarakçı, Hikmet Koyuncu, Yalçın Çilli, Haydar Ali Sandıkçı, Hüseyin Suyabatmaz, Nejat Tüysüz, Vatan Tufanoğlu, Kemal Efendioğlu, Güven Ergin, Nazım Karakoç,Nejat Dağabak ,Metin Kazancı ve Kadriye hoca 1953

Rize Lisesi öğrencileri Mayıs Genlik ve Spor Bayramı törenlerinde 1953. Ayaktakiler : 1. Atilla Kazmaz ( Çaykur Åžube Müdürlüğü'nden emekli ), 2.Kervan 64 ( Emekli Kadiköy BaÅŸsavcısı ), 3.Rizvan Uzun ( Emekli Savcı ), 8.Anıl  BaÅŸar ( Muhasebeci ). Oturanlar : Kenan Vardal ( Noter ), Tuncay Mataracı ( Gümrük ve Tekel Eski Bakanı ), Tekin KöseoÄŸlu ( Muhasebeci ), Haydar Çemberci ( Emekli Albay ), Y.Yıldırım ve yarı ayakta duran Şükrü Vanlı ( Muhasebeci )